بررسی نحوی ـ معنایی چند حرف اضافۀ سادۀ زبان کردی (گویش سورانی) بر پایۀ نحو ذره‌بنیاد

در نظریۀ نحو ذره­بنیاد، گره­های پایانی، حاوی مؤلفه‌های نحوی- معنایی و کوچک‌تر از تکواژ هستند. بیشتر تکواژها در چندین گره پایانی پخش ­می­شوند؛ بنابراین، تکواژها در درختچه­ها بازتاب می­یابند و نه در یک گره پایانی. هر گره­ پایانی حاوی یک مؤلفۀ خاص است. این مؤلفه‌ها در یک سلسله‌مراتب جهانی به نام توالی نقش­ها چیده ­می­شوند و از اصلِ یک ویژگیِ واژنحوی-یک مؤلّفه-یک هسته پیروی­ می­کنند. در این نظریه مانند رویکرد کارتوگرافیک، جهانی­بودن ساخت­های نحوی و چینش ثابت شاخص ـ هسته ـ مـتمم پذیرفته­ می­شود. همچنین، واژگان حاوی درختچه­هایی است که اطلاعات مفهومی و واجی را در خود دارد. در این راستا، در این نظریه،کوچک‌ترین صورت یک مدخل­ واژگانی چنین است: ـ اطلاعات واجی، درخت نحوی، اطلاعات مفهومی ـ. به علاوه، بازنمون عملیاتی است که درخت­های ساخته­شده از رهـگذر نحـو را با درختچه­های ذخیره­شده در درون مدخل­های واژگانی پیوند ­می­دهد. این نوشتار سـاختار نحوی ـ معنایی چـند حرف­اضافۀ سادۀ زبان کردی (سورانی) را به شیوۀ تحلیلی بر پایۀ نحو ذره­بنیاد ­می­کاود. از آنجا که پیچیدگی ساختواژی نشان‌دهندۀ پیچیدگی نحوی است و در شـماری از زبان­ها رابـطۀ بین تکـواژها و هسته­های نحوی/مؤلفه‌های معنایی نمایندۀ آنها یک رابطۀ یک به یک است، در ساخت نحوی زیرین همۀ زبان­ها باید این رابطه وجود داشته باشد.  بررسی داده­های پژوهش حاضر طبق اصل بازتاب بیکر و اصل یکنواختی چامسکی نشان­ می­دهد که اگرچه حروف اضافۀ سادۀ­ زبان کردی همگی یک­­تکواژی هستند، همگی، به‌جز  حروف اضافۀ l{ (در، مکان­نما) که یک مؤلفه دارد(مکان)، بیش از یک مؤلفۀ معنایی دارند، یعنی، بین مؤلفه­های معنایی/هسته­های نحوی و ساختواژۀ آنها رابطۀ یک به یک وجود ندارد. حرف‌اضافۀ bO: (به، مقصدنما) دو مؤلفۀ مکان و مقصد، حرف‌اضافۀ l{ (از، مبدأنما) سه مؤلفۀ مکان، مبدأ و مقصد، حرف‌اضافۀ  b{r{w(به سوی) مؤلفه‌های مکان، مقصد و اندازه و حرف‌اضافۀ ta (تا) سه مؤلفۀ مکان، مقصد و بست دارد. حرف‌اضافه w{/b{ (به، با) در حالت ابزاری دارای مؤلفه­های ابزار، به­ای، اضافه، مفعولی و فاعلی و در حالت به­ای دربردارندۀ مؤلفه­های به­ای، اضافه، مفعولی و فاعلی است. بعلاوه، پژوهش کنونی شیوۀ چینش مؤلفه‌های این حروف­اضافه و دلایل همانندی l{ و w{ را نیز به دست­ می­دهد.